Папірь знесе велё

Недавно орґанізаторы русиньского фестівалу у Свіднику інформовали з радостёв о тім, же презідент Словацькой републікы Андрей Кіска перевзяв покровительство над фестівалом. Мали бы сьме ся тїшыти. Якбач. Но думам, же веце, як підписати фалат папіря, суть чіны. На чіны буде мати презідент нагоду іщі перед фестівалом.

Треба собі ясно повісти, же такы покровительства презідент підписує шторік много. Такый папірь, хоць є шумный і давать добре звучаня, кідь ся ним можуть орґанізаторы фестівалу похвалити, реално о одношіню презідента ку Русинам говорить барз мало. Кідь уж сьме коло того, таке покровительство підписав і бывшый словацькый презідент Іван Ґашпаровіч а докінця быв на фестівалі і участный. І што?

Нагода, котра ся нукать Кіскови є омного важніша. І якраз тота нагода може повісти много о тім, ці досправды презідент знать о тім, хто то суть Русины і ці їх честує. Презідент Кіска інформовав словацькы медії, же з причіны теперішньой сітуації на Україні, не піде на святкованя закінчіня другой світовой войны в Москві. Хоче тым выразити свою позіцію ку політіці Москвы. Єдночасно з тым повів, же то не значіть, же собі не честує память павшых вояків, котры боёвали і за слободу Словакії. І так вырїшыв, же намісто того, жебы смотрив вєдно з представителями недемократічных режімів на проглядку воєньской силы Росії, од рана буде цїлый день ходити по памятных цінтерях, на котрых суть похованы вояци, котры умерли за нашу свободу. І зачне як раз рано на Дуклї.

На Дуклї боёвало много Русинів. Много їх там нашло свою смерть. Боёвали за слободу Чехословакії і за обновлїня своёй державы в такім складї, в якім была перед войнов. Нихто їх не споминать. Нихто їх не споминав за минулого режіму, бо нас „не было“, а нихто не споминав із представителїв державы ани на минулорічных святкованях 70-го юбілею Карпато-дукляньской операції. Што ся дотулять споминаня значіня Русинів коло освободжованя Чехословакії, хоць сьме были друга найвекша народность у Свободовій армадї, так жыєме якбач іщі перед роком 1989. Просто нас не є. Роль іншых народів і народностей, і кібы їх там было лем пять догромады, ся все спомяне.

Но і тото є тота добра нагода про презідента Кіску. Нам непотрібны деякы покровительства, хоць і тоты потїшать. Но омного важнїша і радостнїша бы про нас была морална сатісфакція. Омного веце бы про нас значіло, кібы конечно офіціалный і найвысшый представитель Словацькой републікы по довгых роках мовчаня о нас, о нашых предках, котры ся за слободу пожертвовали, повів холем пару слов і за тоты людьскы жертвы подяковав.

Презідент зачне на Дуклї. Кібы была Дукля лем єднов зо заставок презідента на цїлоденнім турне, в медіях бы тото честованя павшых вояків было лем єдно із дакілько. Лемже на Дуклї зачне. І на Дуклю, як на зачаток його цілоденной путі, буде звернута найвекша увага медій. То є неповторятельна можливость таку сатісфакцію про Русинів зробити. Повісти, же і тот народ гынув за слободу. Были бы сьме за то вдячны. Повіло бы то о презідентовім одношіню ку нашій народности омного веце, як папірь із підписом. Тадь папірь знесе велё, но высловлены слова вдякы значать веце.

Петро МЕДЕВІДЬ, Пряшів