160 років од народжіня Антонія Бескида – ґубернатора Підкарпатьской Руси

16. септембра 25015 минуло точно 160 років од народжіня русиньского адвоката і політічного діятеля Антонія Бескида, котрый діяв на Пряшівскій і Підкарпатьскій Руси.

Народив ся Антоній Бескид 16-го септембра 1855 року в селї Ганиґовцї на Пряшівскій Руси. Походив із родины знамых ґрекокатолицькых священиків і русиньскых патріотів. Бескид здобыв освіту у Правницькій академії в Пряшові (1874 – 1877) і на Правницькій факултї Будапештяньской універзіты, де у 1880 роцї здобыв тітул доктора прав.

В 1880 – 1883 робив адвоката в Будапештї, пізнїше вернув ся на выходну Словакію і занимав ся адвокатьскым діяльствому містах Кежмарок, Спішска Стара Вес і у Пряшові, но быв і правным конзултатном Пряшівской ґрекокатолицькой єпархії (1906 – 1910).

Ёго політічна карьєра почала ся тым, же быв выбраный за посланця угорьского сейму за опозічну Народну католицьку партію, де заступав Спіш у роках 1910 – 1918. На тій посаді Антоній Бескид утримовав тісны звязкы із словацькыма колеґами – депутатами, допоміг прияти рішіня про выбудованя желізніці, котра ішла через Пряшівску Русь і Лемковину, і протестовав проти антіправославного Мараморош-Сіґетьского процесу, котрый проходив у 1913 – 1914.

По роспадї Австро-Угорьской імепрії Бескид прияв прочехословацьку орьєнтацію, засновав Пряшівску народну раду в новембрї 1918 року і вєдно із галицькыма русофілами Андріём Ґаґатком і Дмитріём Выслоцькым успішно невтралізовав вплив проукраїньского політічного напряму на Пряшівщінї, котрый быв ведженый через Еміліяна Невицького. 21-го децембра 1918 р. членове Руськой народной рады з Лемковины зъєдинили ся з ґрупов А. Бескида і зробили Централну руську народну раду в Пряшові. Наперед были думкы о приєднаню своёй отчізны до Росії, но рада дістала наконець прочехословацьку орьєнтацію і хотїла теріторії заселены Русинами приєднати до складу Чехословакії. У 1919 р. быв А. Бескид членом чехословацькой делеґації, котра ішла на Парізьску мірну конференцію і пізнїше быв выбраный за голову Централной руськой народной рады. В тім самім роцї ся став і головов русофілской фракції того орґану.

Антоній Бескид сполїгав ся на свою політічну домінацію на Підкарпатьскій Руси, но чехословацькы власти наперед были прихыльниками Ґріґорія Жатковіча. У 1919 роцї Бескид засновав Руську народну партію у Пряшові, котра мала крітічны позіції в одношіню ку міснтій словацькій адміністрації і жадала приєднаня теріторії Русинів на Словакії до Підкарпатьской Руси. Кінцём рока Бескид одышов до Споєных штатів Америкы, де навщівив еміґрантьскы общіны Русинів. За їх підпоры засновав „Русскій народный банкъ“ в Ужгородї і быв ёго директором в роках 1920 – 1925.

В першых роках по першій світовій войнї Антоній Бескид быв барз актівным у културнім діяльстві русофілского прямованя як заснователь і голова общества „Шкільна поміч“ і културной орґанізації „Русское казино“. Так само быв директором і основателём Общества ім. Александра Духновіча.

По зближіню з чехословацькыма властями у 1923 роцї Бескид зачав мати менше крітічны позіції до влады і одышов із функції председы Руськой народной партії. Як одповідь на то быв менованый за історічно другого ґубернатора Підкарпатьской, по Ґріґоріови Жатковічови, і на тій посадї быв аж до самой смерти. Тота посада была без реалного впливу і Бескид не намагав ся змінити то. Почас ёго ґубернаторованя далше підтримовав русофілску орьєнтацію і Общество  Александра Духновіча. Умер Антоній Бескид 16-го юна 1933 року в Ужгородї, на Підкарпатьскій Руси.

(Оброблене подля: П. Р. Маґочій і кол.: „Енциклопедія історії та культури карпатських русинів‟.)

Петро МЕДЕВІДЬ