„Стоваришыня“ страченой фарбы

В марцу 1989 року выникла в Польщі орґанізація під назвов „Стоваришыня Лемків“. В часї, коли в бывшій Чехословакії якбач нихто іщі не міг думати над тым, же штохвиля скінчіть старый режім і в нас, і же і Русины в Чехословакії засновають свою орґанізацію і зачнуть нове русиньске возроджіня, Русины/Лекмкы в Польщі ясно вказали, же знають, хто суть (перед тым вже зорґанізовали дакілько ватер), і заснованём орґанізації свої думкы і пересвідчіня, мож бы было повісти, „інштітуціоналізовали“ і почали свою возродну роботу.

„Стоваришыня Лемків“, котрого членами од початку были а суть і такы вызначны люде, як Петро Трохановскый-Мурянка, свій ясный прорусиньскый напрям, котрый мав скінчіти з українізаціов русиньского населїня в Польщі, вказало і тым, же было засноваючім членом Світового конґресу Русинів, котрый по першыраз проходив у 1991 роцї в Міджілабірцях, в тогдышнїй Чехословакії. Тота орґанізація є членом конґресу доднесь.

Кідь в жывотї чоловіка 26 років є вік, коли сьме продуктівны (може найпродуктівнїшы), тяжко ся смотрить на 26-річну орґанізацію, котра є вже довгы рокы в летарґії і не хоче ся тому ани вірити. Правда, „Стоваришыня Лемків“ в 90-ых роках 20-го стороча зачало робити много проєктів на укрїплёваня русиньской ідентічности і деукраїнізацію Русинів у Польщі – выдаваня свого часопису, фестівалы, навчаня языка, но довгый час є то вже лем выблїднутый образ з того, чім орґанізація была. А не іде лем о то, же властно з ничім новым „Стоваришыня Лемків“ не приходить, же рік што рік повторять лем тото, што вже давно робить. Но іде і о то, же орґанізація не є способна даякого ґенерачного черяня, котре бы принесло даяку векшу кількость молодых людей зо свіжыма думками до членьской базы, ці до веджіня орґанізації. Тадь стачіть ся посмотрити лем на то, же ведучій орґанізації Андрій Копча є у своїй функції так довго, же довше быв у Совєтьскім союзі во веджіню лем Сталін. „Стоваришыня Лемків“ просто уж довгы рокы жыє в летарґії, з котрой ся нелемже не пробуджать, навспак, давать собі в ній іщі далшы смертельны раны, котры можуть принести абсолутный і неславный конець орґанізації. Тот конець може принести колаборація з „партнерами“, котры суть точным опаком думок, за якыма выникла, і о котры усиловала орґанізація „Стоваришыня Лемків“.

Єднов із такых подій, котры „Стоваришыня Лемків“ шторік орґанізує, то „Стрічы з Лемківском Культуром“, фестівал, котрый буде мати 22-го новембра вже свій 23-ый річник. Як медіалный партнер того фестівалу, котрый бы робив і прямый ефір, хотїло быти радіо lem.fm, яке належыть під русиньску, а головно партнерьску, орґанізацію „Руска Бурса“, з яков „Стоваришыня Лемків“ робить і іншы події. Несподіванём было, кідь ся радіо lem.fm дізнало, же медіалным партнером буде Radio Lemko. Не іде о то, же lem.fm мусить быти всягды, і дозволю собі повісти, же орґанізаторы такых подій на свою пропаґацію веце портебують lem.fm, як lem.fm потребує їх. І не іде мі теперь ани о то, што то за радіо властно є, тото рыбарьске Radio Lemko (гей, добрі чуєте і можете собі то овірити на сайтї того радія, же із якого ґранту є підпорене). Бо каждый розумный чоловік мусить відїти, же радіо lem.fm мало в першім роцї свого існованя за місяць якбач веце выробленых проґрамів, як має рыбарьске радіо за цїлый рік із омного векшым розрахунком. Я бы докінця рекомендовав не пущати їм ани тот джукбокс, котрый там грає, бо рыбы люблять тихо. Но мі іде веце о то, хто за тым радіом стоїть, і што така колаборація значіть про „Стоваришыня Лемків“.

Рыбарьске радіо выникло у 2013 роцї і за тым проєктом стоїть православный священик Артур Ґрабан із ёго орґанізаціов „Lemko Tower‟. Правда, Ґрабан і ёго „Lemko Tower‟ не належыть ку одкрытым протирусиньскым і проукраїньскым орґанізаціям, яков є в Польщі „Об’єднання лемків“, но тїшыти ся не є чому. Проєкты Арутра Ґрабана суть, дало бы ся повісти, „екуменічны“. Він не буде прямо і публічно атаковати русиньску – лемківску ідентічность, не боює одкрыто проти навчаню русиньского языка, но єднако будете тяжко од тых людей чути, же суть чісто пролемківскы – в значіню русиньскы, або жебы декларовали окремость од Українців. Но і наспак, бізовно „лем в духу братьской любви“, радо походять вшыткы українізачны і україньскы фестівалы, де нелем тоты україньскы, но в остатнім часі і бандерівскы флаґы, в рамках декорацій сцен, сягають аж до небес. А солупрацують із орґанізаціями, котры суть у СФУЛО, яке на Русинів кликало україньску тайну службу. Бізніс є бізніс. Навеце, то екуменічный бізніс, значіть, шырить любов.

Непублічно, то вже інша справа. Артур Ґрабан зо своёв орґанізаціов є єден із той коаліції, котра хотїла одкликати Олену Дуць-Файфер як представительку Лемків/Русинів, коло польского уряду. Гей, наконець быв одкликаный і проукраїньскый представитель Лемків, лемже замір той коаліції быв одкликати лем Дуць-Файфер, котра ідеолоґічно не пасовала до політікы одкрытого або скрытого, продовжуючого, прямого або екуменічного, українізованя Лемків в Польщі. Рыбарьске радіо є лем далшым средством на таку екумену, і вшыткы проєкты Артура Ґрабана суть так лем продовженов руков українізачного „Об’єднання лемків“. Якраз тій орґанізації і Ґрабан поміг ку тому, жебы днесь сидїли за Лемків коло уряду двоми представителї, котры ся не будуть противставляти українізачным орґанізаціям і їх роботї. Бо треба, жебы быв покій міджі Лемками. Покій, котрый має забезпечіти покійну роботу українізаторам!

Кідь ся посмотриме на колаборацію „Стоваришыня Лемків“ з рыбарьскым радіом, інтересны бы были одповідїі на дакотры вопросы. Наприклад, што веде веджіня орґанізації ку тому, жебы зрадило єдиного досправдогово лемківского партнера, котрого має – „Руску Бурсу“. Або де є тота граніця, коли уж може буде про „Стоваришыня Лемків“ можна і сполупраца з орґанізаціов „Об’єднання лемків“. Лем то, же єдны роблять тото саме публічно і другы непублічно? Таксамо бы ня інтересовала позіція Світовой рады Русинів. Інтересовало бы ня, ці є подля рады нормалне, кідь орґанізація, котра є членом конґресу, сполупрацує з проукраїньскыма і українізаторьскыма орґанізаціями. А што ня інтересує найвеце, то є то, ці досправды Олена Дуць-Файфер, котра была заатакована коаліціов, в котрій быв і Артур Ґрабан, хоче сидїти у веджіню орґанізації, яка тій коаліції властно давать руку ід сполупрацї, або ці в такій орґанізації хоче сидїти душа лемківства Петро Мурянка.

Сітуація, котру ту днесь маєме, бы мала лоґічно вести лем до єдного резултату. Кідь орґанізація, котра має розвивати лемківску/русиньску ідетічность, зачне сполупрацовати з орґанізаціями, котры роблять точный опак і помагають асімілації або українізації, потім бы членове той орґанізації, кідь іщі тотално не капітуловали зо своїх замірів, мали жадати вынятковый конґрес орґанізації і одкликати цїле веджіня. Іншак собі в близкій добі підпишуть свій властный конець. Бо оно ся не дасть взяти лемківскый флаґ, дати гет єдну фарбу, жебы никого не провоковала, і жебы собі намісто нёй каждый доповнив таку фарбу, яку хоче. Флаґ мусить быти ясный. Такый флаґ не буде ничіїм флаґом, ани лемківскым, і скінчіть у смітю. Вєдно із орґанізаціов. Намісто нёго прийдуть іншы флаґы, о котрых знаме, чії суть.

(Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm)

 Петро МЕДВІДЬ

Go back