На Лемковинї одкрыли першу памятну таблу Духновічови

В просторах „Руской Бурсы“ в Ґорлицях находить ся напис „На своім 9/2009“. Є то памятка на момент, коли ся „Руска Бурса“ офіціално навернула до рук тых, котрым все од свого початку належала. До рук Русинів із Лемковины. Вєдно з тым є тот напис про мене і сімболом. Сімболом того, же домашнї людe, котры ся там стрїчають, і Русины, котры там приходять із іншых частей світа, там суть міджі своїма, на своїм. Все єм то так чув, бо все мі то так і давали чути домашнї „бурсаци“. Од 5. децембра 2015 має такы сімболы „Руска Бурса“ два.

В рамках Дня Русинів, котрый быв Світовым конґресом Русинів про Польщу встановленый на 5-го децембра, была одкрыта в „Рускій Бурсі“ памятна табла. І не хоцьяка. 150 років по смерти найвызначнїшого будителя карпатьскых Русинів, автора двох гімнічных пісень Русинів – Александра Духновіча, одкрыла ся му на Лемковині перша памятна табла. Духновіч як кібы сімболічно пришов на Лемковину, де го вітали Русины, і уж там зістане. Так, як є міджі нами в Пряшівскій области ці на Підкарпатю. Істо, єдна табла, можеме  сі повісти, і што там коло того треба тілько святковати. Но тота памятна табла стала ся сімболом, котрый має про русиньскый рух, а то нелем в Польщі, важне значіня.

По перше, одкрытём першой памятной таблы на Лемковинї Духновічови, Лемкы/Русины на Лемковинїся демонштратівно приголосили к Духновічови і тым знова і к русинству. Нї, не є то так, жебы аж дотеперь на Лемковинї в цїлій історії Духновіча іґноровали. О тім свідчіть і много історічных і сучасных статей, книжок, котры выникли на Лемковинї і суть повязаны із Духновічом. Но не єствовав фізічный сімбол, демонштрація той приналежности. Было то потребне, бо скоро вшыткы із выселеных Русинів почас Акції Вісла на Україну, і їх потомкы, суть днесь українізованы, чують ся быти частёв україньского народа, усвідомлюючі собі лем то, же мають, або лїше повіджене, уж лем мали якыйсь свій „діалект“ і свої „прекрасны співанкы“. При поглядї на то, же такого думаня найдуть ся і міджі Русинами в Польщі орґанізації, котры в такій роботї українізації продовжують, ясне і демонштратівне ґесто приголошіня ся к русинству было потребне як сіль. Нелем про домашнїх Русинів на Лемковинї, котры тым штось повіли наголос і про котрых то было далше велике ґесто їх самоідентіфікації. Оно то было міцне ґесто і про тых другых. Про тых, котры забыли, дякуючі наперед совєтьскій і потім україньскій пропаґандї, хто были їх предкы і кым суть властно они самы. Є то штось, што бы їм могло отворити очі. Про тых, котры ся намагають продовжовати в українізації, то є зась як з молотком по голові, бо будьяка бы їх намага не была, „Руска Бурса“ і люде коло нёй 5. децембра 2015 ясно закреслили етноґрафічну мапу, кідь у себе дома звічнили Духновіча.

По друге, одкрытя той памятой таблы сьме так якось потребовали вшыткы. Тым, же на Лемковину пришли представителї нелем домашнїх Русинів, але тыж Русинів із Підкарпатя і Пряшівской области, тым, же сімболічно тоту таблу одкрывали троє людей – по єднім із каждой части історічной Карпатьской Руси, Русины демонштровали, без огляду на будьякы домашнї етнонімы, свою єдность, демонштровали єден, хоць граніцями роздїленый, но нероздїлный народ, за котрым стоїть єдна історія, язык, култура, тоты самы історічны особности. Першый День Русинів на Лемковинї, котрый быв зорґанізованый того року „Русков Бурсов“, не быв лем Днём Русинів у Польщі. Він быв скуточным Днём вшыткых Русинів.

Духновіч пришов на Лемковину і Русины го там вітали. Нелем домашнї. Цїлы русиньскы Карпаты. І одтеперь там є. Ці ся то дакому любить, або нї. Подарило ся дашто, о чім сам Духновіч істо нїґда ани не міг подумати. Же і по 150-ёх роках од своёй смерти, буде тым, котрый потвердить єдность нашого народа.

Духновіч за свого жывота велё помагав бідным. Вдовам, штудентам, каждого притулив, кідь было треба, каждый у нёго міг найти свою домовину. Каждый. Кідь дотеперь быв у „Рускій Бурсі“ напис „На своім“, і я єм то все так чув, же єм на своїм. Днесь то платить стораз веце. Вірю, же в „Рускій Бурсі“ суть Русины нелем на своїм, але же суть дома. Вшыткы.

(Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радіа lem.fm)

Петро МЕДВІДЬ